انتقاد تند مسیح مهاجری از افراط روی منبر | چرا مداحان به پاشنه آشیل دین تبدیل شدهاند؟
رویداد۲۴| در شرایطی که جامعه بیش از هر زمان دیگری به آرامش، عقلانیت و گفتوگو نیاز دارد، تریبونهای مذهبی گاه به محلی برای تشدید شکافها و انباشت خشم بدل شدهاند؛ واقعیتی که مسیح مهاجری، مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی، در یادداشتی صریح و انتقادی به آن پرداخته و بیپرده نسبت به نقش برخی واعظان، مداحان و امامان جمعه در بازتولید افراط هشدار داده است.
مهاجری با تکیه بر آموزههای دینی، ریشه بسیاری از تنشهای اخلاقی و اجتماعی امروز را در فاصله گرفتن از «اعتدال» میداند؛ مفهومی که به گفته او نه فقط توصیهای اخلاقی، بلکه شرط بقای حکمرانی دینی است.
اعتدال؛ توصیه فراموششده دین
مدیرمسئول جمهوری اسلامی در ابتدای یادداشت خود، با استناد به قرآن و نهجالبلاغه، یادآوری میکند که اساساً دین بر مدار میانهروی بنا شده است؛ آنجا که قرآن میگوید: «وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطاً…» و امیرالمؤمنین (ع) هشدار میدهد: «لا تَرَى الجاهِلَ إلاّ مُفْرِطاً أو مُفَرِّطاً»
از نگاه مهاجری، افراط و تفریط نه نشانه دینداری، بلکه محصول جهل است؛ جهلی که اگر پشت تریبون قرار بگیرد، نهتنها ایمان را تقویت نمیکند، بلکه آن را فرسوده میسازد.
وقتی تریبون، علیه دین عمل میکند
نقطه کانونی انتقاد مهاجری، دقیقاً متوجه تریبونهای رسمی و غیررسمی مذهبی است؛ جایی که بهزعم او، خروج از دایره اعتدال میتواند به بیاعتبار شدن اصل دین در نگاه مردم منجر شود. او هشدار میدهد: «هنگامی که زبان و رفتار حکمرانان یا کسانی که به نوعی با حکمرانی مرتبط هستند از مسیر اعتدال خارج میشوند، حکمرانی را برای مردم غیرقابل پذیرش میکنند.»
در این میان، نقش نمازجمعه، هیأتها، واعظان و مداحان، بهدلیل گستره مخاطبانشان، حساستر از دیگران است؛ تریبونهایی که اگر درست عمل نکنند، بهجای ترمیم شکافها، خود به منبع بحران تبدیل میشوند.
انتقاد صریح از مداحان؛ وقتی فحاشی جای منطق مینشیند
صریحترین بخش یادداشت مهاجری، نقد مستقیم برخی مداحان و واعظان است؛ نقدی که کمتر با چنین شفافیتی از سوی یک چهره روحانی رسانهای بیان شده است. او بدون تعارف مینویسد: «آن واعظ یا مداحی که به جای منطقی برخورد کردن با افراد شبههافکن به آنها نسبت حرامزاده بودن میدهد، چون از مسیر اعتدال خارج و مرتکب خلاف شرع شده هرگز نمیتواند به تحکیم اعتقادات شرعی مردم کمک کند.»
این جمله، نه فقط یک نقد اخلاقی، بلکه هشداری جدی درباره اثر معکوس خشونت کلامی است؛ خشونتی که بهجای دفاع از دین، مردم را از آن دور میکند.
بیحجابی؛ مسأله هست، اما راهحل غلط
مهاجری در ادامه، به موضوع حساس بیحجابی میپردازد؛ اما نه از زاویه برخورد قهری، بلکه از منظر روش مواجهه. او تأکید میکند: «آن امام جمعهای که به جای مبارزه با بیحجابی از طریق تشریح معارف اسلامی به شیوه قرآنی ‹وجادِلهم بالّتی هی أحسن› هر بیحجاب و بدحجابی را فاسد و هرزه مینامد قطعاً نمیتواند مشکل بیحجابی را حل کند.»
او در عین حال تصریح میکند: «با بیحجابی قطعاً باید مبارزه شود ولی با شیوهای که نتیجهبخش باشد.»
جملهای که مرز روشنگرانهای میان «اصل مسأله» و «شیوه مواجهه» ترسیم میکند.
اصلاح از کجا باید شروع شود؟
جمعبندی یادداشت مهاجری، دعوتی روشن به بازپسگیری تریبونها از افراط است؛ آنجا که مینویسد: «بلندگوها باید در دست افراد معتدل، باسواد و عاقل باشند تا از رنجی که در اثر افراطها و تفریطها میبریم در امان باشیم.»
